De Mariakerk is een tweebeukige hallenkerk, opgebouwd uit gele Vlaamse baksteen.
De Zuidbeuk(naast de consistorie) is vermoedelijk gebouwd tussen 1250 en 1300 en de noordbeuk in het begin van de 14e eeuw.
De stijl is in hoofdzaak vroeg- gotisch (Scheldegotiek), de zware zuilen zijn nog Romaans.
De kerk had vroeger een hoge, plompe toren, Sint Lambert genoemd, een baken voor de zeelieden. De Lambertustoren liep gevaar in te storten en werd in 1677 afgebroken. De stenen werden gebruikt voor restauratie van de kerk en de pastorie. Nadien volgden meer aanpassingen.
In 1930 werd de kerk grondig gerestaureerd. Het houtsnijwerk van de banken uit 1650 werd als versiering van de nieuwe banken gebruikt en er werden gebrandschilderde ramen geschonken. De gemeente Cadzand verving de dakruiter door de huidige renaissancetoren.
Bij de bevrijding van Zeeuws Vlaanderen in 1944 werd door hevige beschietingen veel schade aan de kerk toegebracht. De gebrandschilderde ramen gingen op één na verloren.
Gespaard -en nog te zien- werd ‘het Lam Gods’ (Agnus Dei)
De oorlogsschade werd hersteld, met hulp van Monumentenzorg is in 1962 de pastorie afgebroken. In 1963 werd op de fundamenten van de sacristie, de consistorie tegen de kerk aangebouwd.
De Mariakerk, een rijksmonument, is eigendom van de Protestantse Gemeente De Westhoek te Sluis. Er worden regelmatig kerkdiensten gehouden. In de zomerweken worden ook Duitstalige kerkdiensten gehouden voor toeristen.
Daarnaast heeft de kerk een brede dorpsgerichte- functie:
beeldbepalend voor Cadzand- Dorp, beschikbaar als expositie- ruimte, locatie voor (burgelijk) huwelijk, concerten en diverse bijeenkomsten. In de kerktuin heeft de Stichting Wereldvredesvlam een plaats gevonden voor haar monument.
De Stichting Behoud Dorpskerk Cadzand, opgericht in 1999, zet zich op diverse wijze in om de Mariakerk in goede conditie te houden.
