Stichting Katwijker Motor houdt herinnering aan binnenvaarttraditie levend. Stap aan boord van varend erfgoed ‘Wilhelmina’

Een monument dat leeft, vaart en betekenis geeft aan de rijke Katwijkse visserij- en binnenvaarttraditie. Varend erfgoed ‘Wilhelmina’ presenteert zich als één van de visitekaartjes van onze gemeente. Op Monumentendag bent u welkom aan boord om een stukje mee te varen op dit schip dat met zijn meer dan honderdjarige geschiedenis met recht ‘monumentaal’ mag worden genoemd.

Als kustplaats zonder zeehaven kan Katwijk bogen op een rijke visserijtraditie. Veel minder bekend is dat die bedrijfstak mede kon floreren door een vloot van binnenvaartschepen, die voor het verdere transport van de vangst over rivieren en kanalen zorgde. De Stichting Katwijker Motor is in 2007 opgericht om de herinnering aan de Katwijkse binnenvaart levend te houden.

Met de aankoop en restauratie van de ‘Wilhelmina’ is dat gelukt. Het varend erfgoed heeft een vaste ligplaats aan de historische kade aan het Prins Hendrikkanaal, de plek waar van oudsher deze schepen lagen afgemeerd. Om het vaartuig weer terug te brengen in de originele staat van 1915 wordt door een enthousiaste groep vrijwilligers nog wekelijks veel werk verzet en zijn ook nog steeds middelen nodig om dat voor elkaar te krijgen.

Schippersfamilies

Het ligt voor de hand te denken dat de ‘Wilhelmina’ is vernoemd naar onze gelijknamige vorstin, maar dat is een misverstand. Het schip kreeg de naam van de ‘oermoeder’ van de Katwijkse binnenvaart, Wilhelmina Ravensbergen. In haar stamboom zijn vertakkingen naar zeker zeven schippersfamilies terug te vinden. Ze werd geboren op 25 februari 1852 in Katwijk en trouwde op 22-jarige leeftijd met Cornelis Zuijderduijn, ook een geboren Katwijker die als beurtschipper werkte.

Wilhelmina overleed op 9 februari 1919 op 66-jarige leeftijd, maar maakte nog wel mee dat het naar haar vernoemde schip in gebruik werd genomen. De ‘Wilhelmina’ werd in 1915 in opdracht van de Gebroeders Jaap en Cor Zuijderduijn door de Scheepswerf Boot in Leiderdorp gebouwd. Het schip is van het type ‘Stijlsteven’ dat zich vooral door het haringtransport tussen de zeehaven van IJmuiden en de Katwijkse haringafslag ontwikkelde tot een praktisch vaartuig. Het hoge laadgerei en grote laadruim bleken daarnaast ook uitermate geschikt voor de toenmalige beurtvaart; het transport van partijen goederen van de grote zeehavens verder landinwaarts.

Na het haringseizoen verhuurden de meeste schippers hun schip aan de ‘beurtdienst’. Hier is de naam ‘Katwijker’ ontstaan, een term die vandaag de dag nog steeds wordt gebruikt. De ‘Wilhelmina’ vervoerde voornamelijk droge lading: zakgoed, kisten en stalen vaten. Voor het haringtransport was het schip eigenlijk al te klein. Een voordeel daarvan was dat er geen pekelwater in het ruim kwam, dat daardoor schoon en reukloos bleef, goed geschikt voor voedingswaren. De verscheidenheid aan bedrijven in de omgeving leverde voldoende vracht op.

De ‘Wilhelmina’ is in 1963 door Zuijderduijn verkocht, maar in 2006 ‘teruggevonden’ in Alphen aan den Rijn. De ‘Wilhelmina’ voer nog steeds en was nog in zeer goede staat. Ze bleek bij de gebroeders Romijn uit Alphen in gebruik als zandoverslagschip, onder de naam ‘Vier Gebroeders’. Vanwege die overslagfunctie was er aan dek een grote hijskraan, een zandtrechter en een transportband gebouwd.

Nadat de Stichting Katwijker Motor het binnenvaartschip in 2007 wist aan te kopen, zijn deze zaken er weer afgehaald. Verder was het inmiddels meer dan honderd jaar oude schip nog nagenoeg authentiek.

Terugkeer

Op zaterdag 19 januari 2008, na 45 jaar te zijn weggeweest, kwam de ‘Wilhelmina’ weer het Prins Hendrikkanaal in Katwijk binnenvaren. Op Koninginnedag 2008, tijdens de Maritieme Markt, werd de schuit feestelijk herdoopt van ‘Vier Gebroeders’ in ‘Wilhelmina’.

Een tiental vrijwilligers zet zich sinds die tijd in voor het onderhoud en de restauratie van het schip, voor de presentaties aan boord en het ontvangen van gezelschappen. Het streven is om met de ‘Wilhelmina’ een verlengstuk te zijn van het Katwijks Museum, wellicht met in de toekomst nog een oude Katwijkse vleetlogger of een kotter die aan de vloot kunnen worden toegevoegd.