Dit fort uit 1877-1879 is onderdeel van de tweede fortenring. Het werd gebouwd ter bescherming van de Hoofddijk, een doorgang (acces) die midden door inundatiegebied liep. Het fort bestaat uit een bomvrije kazerne en drie (momenteel niet toegankelijke) remises. Op en rondom het Fort Hoofddijk liggen de Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht met een rotstuin, kassen en een grote collectie planten uit de hele wereld.