Kortrijkse Molen
De Kortrijkse Molen ten westen van Breukelen staat er wat verloren bij tussen een wirwar van verkeersaders, spoorlijnen en waterwegen. Tot 1950 bemaalde de molen de polder Kortrijk en Gieltjesdorp.
In de 12e eeuw werden Vlaamse kolonisten met voor hun aansprekende plaatsnamen zoals Kortrijk, dat in West-Vlaanderen ligt, naar deze streken gelokt om het veengebied te ontginnen. Door inklinking van het ontgonnen veen waren vanaf omstreeks 1400 molens noodzakelijk om het overtollige water uit de polders te pompen en af te voeren.
De huidige molen is niet de eerste molen op deze plek. De eerste molen is waarschijnlijk rond 1535 gebouwd, maar deze werd door Franse troepen in het Rampjaar 1672 in brand gestoken. Na het vertrek van de fransen werd de huidige molen in 1675 gebouwd.
Beschrijving Wipmolen
De Kortrijkse molen is van het type “wipmolen”. Deze molens waren ontwikkeld om polders droog te malen, er stonden er veel in deze omgeving. Een wipmolen bestaat uit een grote houten kast, het bovenhuis, op een met riet gedekte onderbouw. Het hele bovenhuis is draaibaar om een verticale koker.
Uiteraard is aan de molen inmiddels het nodige vernieuwd. Zo werd in 1899 een groot deel van het bovenhuis door nieuwe onderdelen vervangen, daarnaast werd een nieuwe wielbak gebouwd. Deze wielbak staat op 18 heipalen. In die wielbak draait het waterwiel met een diameter van 4 m. In de molen kun je dit wiel bekijken. De steile trap aan de buitenzijde van de molen voert bezoekers naar het bovenhuis. Daar is onder meer de rem van de molen, de ‘vang’ te zien.
Een doorsnee wipmolen oogt redelijk licht gebouwd, maar het bovenhuis van deze molen weegt maar liefs 30 ton. Het skelet van de ondertoren en ook de koker zijn nog origineel.
Stichting De Utrechtse Molens
In 1978 is de molen overgenomen door de Stichting De Utrechtse Molens. Een ingrijpende restauratie volgde in de jaren 1981-1982. Pas later, in 1991, is een watercircuit gerealiseerd. Daardoor kan de molen weer water malen.
Molenaarswoning
De molen heeft tot 1912 een woonfunctie gehad voor de molenaar en zijn gezin. Het woongedeelte van meer dan 100 jaar oud is nog intact, met bedsteden en al. Naast de molen heeft vanaf 1912 een molenaarswoning gestaan. Deze is in 1987 gesloopt om het complex van Van der Valk te kunnen ontsluiten. In de molen hangen foto’s waarop het huis te zien is.
Molen staat stil
Tijdens de Open Monumentendagen kan de molen op zaterdag en zondag 9 en 10 september worden bezichtigd, maar de molen draait niet. Er zijn tekortkomingen geconstateerd aan het laswerk van de stalen wieken. De eigenaar acht het risico op ongelukken te groot en heeft aangegeven dat de wieken zullen worden vervangen. Tot die tijd kan er niet met de molen worden gedraaid.