Open Monumentendag 2024

Comité Utrecht

 
 

Open Monumentendag 2024: Utrecht verbindt!

Open Monumentendag 2024: Utrecht verbindt! Erfgoed van routes, netwerken en verbindingen 2024 is een bijzonder jaar voor Utrecht. Na een jarenlange restauratie komt de Domtoren lees verder...

Open Monumentendag 2024: Utrecht verbindt!
Erfgoed van routes, netwerken en verbindingen

2024 is een bijzonder jaar voor Utrecht. Na een jarenlange restauratie komt de Domtoren – Utrechts bekendste monument – weer tevoorschijn vanachter de steigers. Daarnaast is het precies 350 jaar geleden dat een allesverwoestende storm een spoor van vernieling door de stad achterliet. Het middenschip van de Domkerk stortte in, en kerk en toren werden voorgoed van elkaar gescheiden. Ook wordt het 100-jarig jubileum van het iconische Rietveld Schröderhuis gevierd, het 150-jarig bestaan van het Maliebaanstation en krijgen tientallen bijzondere gebouwen, complexen en objecten, die gebouwd werden tussen 1970 en 2008, de status van gemeentelijk monument. Op die manier blijven zij behouden voor huidige en toekomstige generaties.

Het thema van Open Monumentendag Utrecht, dit jaar op zaterdag 14 september, is: Utrecht verbindt! Dit sluit aan op het landelijke en Europese thema: erfgoed van routes, netwerken en verbindingen.

Routes & verbindingen
Utrecht bestaat dankzij routes, netwerken en verbindingen. De stad is 2000 jaar geleden ontstaan als onderdeel van de Romeinse Limes, één van de oudste verbindingen van Europa en sinds 3 jaar UNESCO werelderfgoed. Het middeleeuwse Utrecht was het centrum van de kerkelijke macht en onderdeel van verschillende pelgrimsroutes. Uit die tijd stammen ook de Utrechtse werven, uniek in de wereld, die onderdeel waren van een uitgebreid handelsnetwerk. Vanaf de 18e en 19e eeuw werd Utrecht via de oude- en nieuwe Hollandse waterlinie verbonden met tientallen forten in west-Nederland. En met de opkomst van de trein als vervoersmiddel werd Utrecht vanaf de 19e eeuw het centrum van een almaar groeiend spoorwegnetwerk. Zelfs het allereerste snelwegknooppunt van Nederland ligt in Utrecht.

Tijdens Open Monumentendag laten we aan de hand van monumenten zien hoe al die routes, netwerken en verbindingen Utrecht hebben gevormd. Van de Romeinse resten onder het Domplein en in Leidsche Rijn, via de middeleeuwse kerken en werven in de binnenstad, langs de forten van de Hollandse waterlinie tot aan het spoorwegerfgoed.

Sociale netwerken
Parallel aan deze tastbare routes, ontwikkelden zich ook sociale structuren en netwerken, zoals de middeleeuwse gilden, de armenzorg, opvang van weeskinderen en ondersteuning van alleenstaande vrouwen. Denk ook aan de arbeidsbewegingen tijdens de industriële revolutie. Deze sociale bewegingen zijn, evenzeer als de fysieke monumenten, bepalend geweest voor de ontwikkeling van Utrecht. Tijdens Open Monumentendag 2024 kan de geest van deze sociale netwerken gevoeld worden in panden van waaruit weeshuizen, kerken en gasthuizen actief waren. Sommige daarvan zijn nog steeds actief, want sociale vangnetten zijn van alle tijden.

Erfgoed verbindt
Monumenten zijn niet alleen ontstaan en gevormd dankzij verbindingen; ze verbinden zelf ook. Ze slaan een brug tussen het verleden en het heden en versterken een gevoel van verbondenheid tussen bewoners en hun stad. Het is daarom ook zo belangrijk dat ze behouden blijven.
Toen het Rietveld Schröderhuis 100 jaar geleden werd voltooid, werd het lang niet door iedereen  gewaardeerd. Inmiddels is het woonhuis UNESCO Werelderfgoed en een van de ‘beeldbepalers’ voor de identiteit van de stad. Het voornemen van de gemeente om tientallen jonge monumenten (objecten gebouwd tussen 1970 en 2008) aan te wijzen als gemeentelijk monument, kan in datzelfde licht worden gezien. Niet al die panden zullen nu door iedereen mooi gevonden worden, maar ze zijn wel uniek en vertellen ons een deel van het verhaal van Utrecht. En juist doordat deze panden ook buiten de binnenstad staan, dragen ze bij aan de verbondenheid die Utrechters voelen met hun wijk.

Kortom, verbinding zit in het DNA van onze monumenten. Ze zijn ontstaan als onderdeel van een route, netwerk of verbinding, en vervullen vanwege hun unieke karakter en verhaal ook vandaag de dag een verbindende rol. Op zaterdag 14 september 2024 openen ongeveer 80 monumenten hun deuren om dit te laten zien. En dat in het jaar waarin de restauratie van hét icoon van Utrecht voltooid wordt. Want de Domtoren is zonder twijfel de grootste verbinder van allemaal!

lees minder
Wie is Comité Utrecht?

De organisatie van de Open Monumentendag Utrecht bestaat uit de Werkgroep Open Monumentendag Utrecht, waarin personen zitten die gelieerd zijn aan een betrokken organisatie of zich als privépersoon willen inzetten voor deze dag.

Harm Janssen (voorzitter, o.a. oud-wethouder van Utrecht)
Jacques Peeters (penningmeester)
Teun Bonenkamp (kunsthistoricus)
Rune Sassen (medewerker publieksinformatie HUA)

De organisatie van Open Monumentendag Utrecht is in handen van Florence Hanselaar, PR-projecten en Organisatie.

De eindredactie van de bijlage in DUIC wordt verzorgd door Roos Volkers en Eline van Nunen.

 

Dit zeggen onze bezoekers:
wij horen graag wat uw ervaringen zijn!
Uitgelicht
  • Open Monumenten Klassendag
    Ontdek onze vernieuwde Open Monumenten Klassendag! Het lesmateriaal de klassendag, met o.a. een 3D wereld, kun je op elk moment...
Onze partners