Jaartallen
Het Hoogheemraadschap van Rijnland bouwde het Pijnacker Hordijkgemaal in de jaren dertig van de vorige eeuw. Het verving het oude stoomgemaal uit 1856 bij de Hanepraaisluis in de Fluwelensingel. In 2010 is gestart met uitbreiding van de capaciteit. De dieselmotoren zijn daarbij op één na vervangen door elektromotoren.

Het gebouw
De drie dieselmotoren uit 1936 hebben dienst gedaan tot 2013. Daarmee was destijds het Pijnacker Hordijkgemaal het enige dieselgemaal in Nederland dat nog volledig intact was.
De oude westelijke dieselmotor is bewaard gebleven en kan nog steeds de pomp van de meest westelijke maalgang aandrijven. Andere restanten van de oorspronkelijke techniek zijn te zien in de buurt van deze oude dieselmotor. Zoals de oude dagtanks voor diesel en water en de werkplaats waar het oorspronkelijke gereedschap nog te zien is. Ook zijn nog volop losse onderdelen aanwezig. De machinist had een grote voorraad aangelegd, want die onderdelen werden steeds zeldzamer, net als de vakmensen die ze konden onderhouden.
De werkplaats is nu een ontvangstruimte voor bezoekers. Samen met de keersluis is het gemaal een rijksmonument sinds 2001.

Het verhaal
Al in 1250 werd het Hoogheemraadschap van Rijnland opgericht om het water rondom de Oude Rijn af te voeren via sluizen bij Spaarndam. Steeds weer zijn ingrepen in de waterhuishouding nodig geweest om in het gebied te kunnen wonen en werken. Ook nu is het nog nodig om stroombedden, dijken en gemalen aan te passen in verband met de voorspelde stijging van de zeespiegel en de onregelmatiger wateraanvoer van de grote rivieren.
De bestaansreden van dit gemaal is goed zichtbaar: het water van de ene naar de andere kant brengen. Met het Gouwekanaal, de Julianasluizen en het stroomkanaal vormde Het Pijnacker Hordijkgemaal een groot waterbouwproject dat destijds ook een werkverschaffingsproject was in een tijd van grote werkloosheid.

In dit waterbeheergebied staan honderden kleine gemalen die het water uit de polders en droogmakerijen stapsgewijs omhoog brengen naar het waternetwerk dat de ‘boezem’ genoemd wordt. Het Pijnacker Hordijkgemaal is een ‘boezemgemaal’, een hoofdgemaal in het waterbeheergebied. Het pompt het water in de boezem naar een open verbinding met de zee.
Dit boezemgemaal in Gouda is bijzonder omdat het het enige is met de minstens zo belangrijke functie om bij droogte water binnen te kunnen laten. Voor bijvoorbeeld de tuinders in Boskoop is dat van cruciaal belang.