Van 1448 tot 1459 is er gebouwd om dit stadhuis in laat-gotische stijl tot stand te brengen. De vrijstaande locatie midden op de markt was een praktische keuze: bij een eventuele stadsbrand zou het vuur minder snel overslaan van de andere bebouwing aan de markt naar het stadhuis. Tegelijk onderstreepte de plaats van het gebouw, samen met zijn indrukwekkend uiterlijk, het groeiende zelfbewustzijn van de burgerij aan het eind van de middeleeuwen.

Het gebouw is door de eeuwen heen veelvuldig aangepast, gerepareerd, verbouwd en gerestaureerd. Ook het interieur, deels uit de zeventiende en achttiende eeuw, weerspiegelt de historie. Veel bekende kunstenaars hebben bijgedragen aan de luister van het stadhuis. In de Burgerhal, de kelder, is de stads-vleeshal gevestigd geweest, en vanaf 1853 de boterhal.

Tegen de achterkant is een schavot gebouwd, waar veroordeelde misdadigers werden gebrandmerkt, geradbraakt, gegeseld, onthoofd of van andere lichaamsdelen ontdaan.

Aan de oostgevel bevindt zich de kaak, waarop wetsovertreders werden tentoongesteld, die zo door omstanders bekogeld konden worden met alle denkbare soorten viezigheid. In de loop van de negentiende eeuw werden deze manieren van straffen in het openbaar, waar veel toeschouwers overigens een pervers plezier aan beleefden, geleidelijk afgeschaft.

Feestelijker gelegenheden waren er gelukkig ook: volksfeesten, ontvangsten, huldigingen en ontelbare huwelijksvoltrekkingen hebben in de loop der tijd in en om het stadhuis plaatsgehad. Het stadhuis getuigt in al zijn bouwelementen, decoraties, gebruiksvoorwerpen, van een lange, bewogen geschiedenis in het middelpunt van de Goudse samenleving.